Filosoferen zit in de lift! Dat merken we in secundaire scholen, in de warmte van ons filosofisch avonturenkamp en in tal van toffe initiatieven. Heel wat ouders en kinderen zeggen daarna ‘konden we dat thuis ook maar doen!’. Vanaf nu kan dat: met het filosofisch gezelschapsspel Sofia!

Waarom zou je leren filosoferen? Wij vroegen het aan kleine en grote filosofen, aan kinderen, dromers, ingenieurs en grote mensen. Een onvolledige lijst goede redenen:

1. Het is ten eerste echt plezant! (maar wie meer goede redenen nodig heeft, mag zeker verder lezen)

2. Je krijgt een hoop denkgereedschappen mee. Zo leer je op een diepere manier naar jezelf, anderen en de wereld kijken. Je leert je gedachten helder formuleren, actief luisteren, je mening grondig onderbouwen, feedback geven én aanvaarden, je kan drogredenen herkennen (heel handig in een Facebooktijdperk), je leert correcte afleidingen en veralgemeningen maken, je oefent in het innemen van alternatieve standpunten (niet te verwarren met alternative facts) en je leert vooral doorvragen: hoe kunnen we dat zeker weten? Is dat nu altijd zo? Of kunnen we een tegenvoorbeeld vinden? Zowel je taalvaardigheid als je denkvaardigheden worden enorm aangesproken tijdens het filosoferen.

3. Je ontwikkelt attitudes zoals verwondering, bedachtzaamheid, respectvol luisteren, respect tonen, je oefent in openheid, leert jezelf en het filosofisch onderzoek sturen, je oefent in ongemaksdulding en verwerft gaandeweg ware wankelmoed.

4. Kinderen en jongeren die regelmatig filosoferen, doen het op school beter voor taal en wiskunde. Bovenstaande denkvaardigheden en attitudes vind je ook in de eindtermen van het basis-en secundair onderwijs terug. Bovendien geven jongeren aan dat ze een sterk netwerk ontwikkelen. Er ontstaat een nieuw soort verbondenheid als je diepgaand met elkaar in gesprek gaat.

Met SOFIA brengen wij bovenstaand geluk naar je huiskamer, je klas, je leefgroep of je jeugdbeweging. Want je kan het overal spelen! We verklappen alvast de leukste rondes uit het spel.

- In de eerste ronde speel je een kwartetspel en maak je kennis met enkele fantastische filosofen: denkers uit de Oudheid (zoals Socrates of Pythagoras. Zo weet je ineens dat die laatste nog meer te vertellen heeft dan de stelling die je bij wiskunde al tegen kwam!), maar je ontmoet eveneens hedendaagse denkers. Susan Neiman bijvoorbeeld was de hoffilosofe van Barack Obama en draagt een filosofie van hoop uit. We belichten Arabische filosofen en nog vele andere inspirerende denkers! Door kwartetten te verzamelen, kom je alles van hen te weten.

- In een tweede ronde oefen je met de belangrijkste leuze van de filosofen. We zetten er een hilarisch korte tijd op zodat je zeker buiten adem bent nadien!

- In de derde ronde probeer je zoveel mogelijk leuzen van filosofen uit te beelden. Ja hoor, oefen je al maar in het uitbeelden van ‘God is dood’. Haha!

Neem je pen ter hand want in de vierde ronde teken je zoveel mogelijk filosofische vragen. Hoe teken je de boeiende vraag ‘wat is geluk?’; ‘wat is vriendschap?; wat is rijkdom? Of ‘wat is echt?’. Wie raadt wat jij tekent voordat de zandloper leeg is? Wie scoort de punten?

- Schraap je keel, masseer je taalvaardigheid en probeer in ronde vijf een ganse minuut te praten over een bepaalde filosofische vraag, zoals ‘wat is kunst?’. Je mag daarbij volgende verboden woorden niet gebruiken: euh, schoonheid, schilderij. Spannend!

- In de zesde ronde, kan je eindelijk van het langverwachte échte filosofische gesprek genieten. Alle voorgaande rondes inspireren je om er iets zeer boeiend van te maken. Je trekt een vraag (maar wij vermoeden al dat mensen er stiekem zelf eentje kiezen die ze leuk vinden. Helemaal terecht!) en gaat samen met alle deelnemers in gesprek. Om het écht filosofisch te maken voorzien we houvast en bepaalde rollen in dat gesprek. Geef toe, je wilt er nu toch al meteen invliegen, he?

Om dit heerlijk spel echt in de markt te zetten vragen we jouw steun. Maar je vraagt je misschien af wie wij zijn? Ik stel ons graag even voor!

- Ik ben Tine Bos. Als pedagoog, onderwijskundige, chocolade-en taalliefhebber geniet ik zelf altijd van filosofische activiteiten. Er moet wel échte actie in zitten. Nadenken over kunst doe ik het liefst als ik eerst geprobeerd heb het allerlelijkste schilderij ter wereld te maken. Samen met Willy Poppelmonde ontwikkelde ik jaren geleden de opleiding tot filosofisch gespreksleider en sindsdien is dat mijn grote passie gebleven. Mijn favoriete filosofische vragen zijn: kan je geluk vasthouden? Kan je bevriend zijn met iemand die er niet meer is? (ik mis mijn pas overleden oma!) Wat is een goede president (en mag je lachen met Trump?)? Zijn er dingen waar je niet mee mag lachen? Dankzij Márnix organiseerden we samen fantastische filosofische avonturenkampen voor kinderen. En met dit spel hoop ik dat zomers kampgeluk ook onder de kerstboom te leggen.

- Márnix Vanlangenaeker is filantroop, filosoof, barricadespringer voor een betere samenleving (hij durft dat op sandalen) en nog zoveel meer. Hij verdiepte het spel met weetjes, leuzes, tonnen inspiratie en scherpzinnige talige correcties. Márnix houdt net als Tine van chocolade en weet ondertussen dat het wel een heel gezond medicijn is tegen moeheid en gebrek aan verbeelding. Zijn favoriete filosofische vragen zijn: kan een gevangene vrij zijn? Kan ik vrij zijn? Wat is liefde? En - misschien is zelfs de filosofie daartoe ontoereikend - hoe verbindt liefde zich met vrijheid? Bovenal probeert hij zijn filosofie in de wereld te zetten door elke dag een goed mens te zijn.

- Peter Gaublomme is naast ingenieur ook ingenieus. Als bordspelliefhebber, boekenverslinder en geweldige gamer verzorgde hij het spelelement, de opbouw, de didactiek (jawel, daar had ik de hulp van een doorwinterde speler voor nodig!) en de spanningsbogen in dit spel. Een goed spel maakt je een beter mens en helpt je om beter met de wereld om te gaan, vindt hij. Als zoon van een filosoof is hij wellicht onverslaanbaar in de eerste drie rondes. Zijn favoriete filosofische vragen zijn: kan je bang zijn van geluk? Hoe weet ik of ik een goede papa ben? En wat heeft een mens, naast brood en spelen, nodig om een rijk leven te leiden?

- Jarir Messaoudi is als ingenieur de schatbewaarder van het financiële plaatje. Hij rekende uit hoeveel filosofische opdrachten ik best aan nam om het spel te prefinanciëren, zocht kansen in crowdfunding, onderhandelde prijzen in het ontwerp-en productieproces en bracht altijd opnieuw weer rust en vertrouwen. Soms in de vorm van een ingewikkelde Excel sheet, soms in de vorm van chocolade, soms in zachte nabijheid. Hij rekende uit dat we geen winst zouden halen uit dit spel. Na wat filosoferen, stelden we vast dat winst niet per se financieel moest zijn. Winst is ook de verbondenheid die er ontstond in het ontwerpproces, onze eigen verdieping en de hartverwarmende en leerrijke tryouts die we met groepen, scholen, kinderen en volwassenen deden. Winst is dat dit spel de kracht van filosofie weer even op de voorgrond zet. En de winst is zeker dat er ontelbaar veel uren spel—én filosofeergeluk ontstaan dankzij Sofia. Zijn favoriete vragen zijn dan ook: moet er altijd winst zijn? Wat is identiteit? Kies je zelf wie je bent? Maak je je geluk zelf of moet je een beetje geluk hebben om gelukkig te zijn?

- Ingrid Heps is pedagoog, verbinder en bepleiter van gelijke (onderwijs)kansen. Samen stichtten we 7 jaar geleden in Ijsland ELDucation. ELD is Ijslands voor een passioneel altijd brandend vuur. En dat is voor ons de kern van goed onderwijs. Ons bijberoep was geboren! Ingrid nam de tijd om – na mijn nachtelijk ingesproken whatsapp bericht over het idee van dit spel- het vuur in mij warm te houden. Haar inspiratie, aanmoediging en geloof heeft er mee voor gezorgd dat het straks effectief op de markt is! En bij onze volgende thee-afspraak ga ik zeker naar haar favoriete filosofische vragen vragen.

Voor de vormgeving gingen we in zee met René Verkaart van Stoere Binken Design. Zij claimen meer superkrachten dan de Avengers en dat leek ons wel van pas te komen als je een filosofisch spel de wereld in wilt spelen. René droeg Sofia zo’n warm hart toe dat hij ook mee dacht over een commercieel haalbare prijs per spel voor de klant. Heel dankbaar zijn we daar om! https://www.stoerebinken.nl/

Chaney Debats van Burocad ‘Printing Creativity’ in Neerpelt zal zorgen voor een perfect druk. Naast zijn deskundigheid, vinden wij het ook cool dat Chaney zijn eigen Avatar heeft in het bedrijf. In de welkomsthal pronkt het hele team.

Ook hij ondersteunde de haalbaarheid voor ons project. Zo gaan wij de handling (het vullen van de speldozen ed) zelf doen om de prijs per spel voor iedereen toegankelijk te maken.

Isabel Daemen ging mee op filosofisch avonturenkamp en is nu leerkracht in het BuSO Hasp-O Zuid in Sint-Truiden waar ze met tonnen passie de (denk-)ontwikkeling van heel wat leerlingen liefdevol begeleidt. Haar favoriete filosofische vragen zijn: Als mijn hersenen in jouw lichaam zouden zitten, ben ik het dan, of jij? Zouden mensen zich goed gedragen als er geen regels waren? Wat zijn de ingrediënten voor geluk? Zou het kunnen dat er ergens op de wereld iemand rondloopt die PRECIES is zoals jij?

Toen ze van Sofia hoorde, wilde ze er meteen samen met de leerlingen mee aan de slag. Niet alleen met de laatste spelronden, ze bood ook aan te helpen met het inpakken en verzendklaar maken van de speldozen. We doen de klas die deze oefening het meest filosofisch benadert, ineens een spel cadeau. En ja hoor, we komen het zeker samen spelen!

Waar hebben wij onze stiel geleerd? We delen eveneens graag waar we ons verenigen, laten inspireren, andere denkers ontmoeten. Enerzijds kan je ons echt leren kennen via onze filosofisch avonturenkampen die we samen met JCW organiseerden, onze workshops en vormingen. https://filosofischavonturenkamp.wordpress.com/ en genoten we onze opleiding tot filosofisch gespreksleider in Diest bij Willy Poppelmonde. Nu bij Erasmus Hogeschool en terug te vinden via https://www.erasmushogeschool.be/nl/opleidingen/opleiding-filosofisch-gespreksleider-19-20

Anderzijds ontwikkelen we ons graag in relatie met anderen. Via VEFO, het Vlaams Netwerk van het Eigentijds FilosofieOnderwijs genieten we van studiedagen, inspiratie, publicaties en straffe onderwijstools. Kom meer te weten over hun visie via https://www.filosofieonderwijs.be/. Daarnaast mogen we vaak als freelancer aan de slag voor Doen!Denken!, een innovatieve organisatie die denkontwikkeling voor kinderen en jongeren wil stimuleren. En eveneens straffe filosofische cafés organiseert. Altijd welkom daar via https://www.doen-denken.be/.

Filosofisch gezelschapsspel SOFIA

Les publications