“Forces murales”, een kunstenaarscollectief dat in 1947 het levenslicht zag, komt opnieuw tot leven op ManiFiesta. De werken van Louis Deltour, Edmond Dubrunfaut en Roger Somville zijn er samen te zien. We spraken met vier van de kinderen van de kunstenaars.

Stéphanie Koplowicz

Wat vinden jullie van deze gezamenlijke tentoonstelling op ManiFiesta?

Claire Somville. Ik vind dat heel goed. Exposeren tijdens dit festival is zeer betekenisvol voor de strijd die mijn vader zijn leven lang gevoerd heeft.

Paul Dubrunfaut. Mijn vader was een geëngageerd kunstenaar, dat weet iedereen, én een groot bewonderaar van de Oktoberrevolutie. Wel een mooie knipoog dat deze tentoonstelling praktisch 100 jaar later doorgaat. Ik vind het een mooi eerbetoon.

Marc Somville. Deze tentoonstelling geeft hen ook de plaats die ze verdienden maar nooit gekregen hebben. Omwille van hun engagement is het collectief altijd een beetje aan de kant geschoven. ManiFiesta zorgt bij wijze van spreken voor de rehabilitatie van Forces murales.

Philippe Deltour. Vanzelfsprekend is ManiFiesta de ideale plek om hun werken tentoon te stellen. Al is mijn vader niet lang bij Forces murales gebleven en is zijn stijl later geëvolueerd, toch was zijn ervaring binnen het collectief zeer belangrijk.

Claire Somville en Paul Dubrunfaut, vierde en vijfde van links. (Foto Solidair, Salim Hellalet)

De slogan van Forces murales was: “Kunst maken voor iedereen”. Hoe vertaalde zich dat in hun werk en leven?

Paul Dubrunfaut. Mijn vader heeft zijn creaties altijd willen laten zien aan alle lagen van de bevolking. Vooral ook aan mensen die niet in de mogelijkheid waren een werk te kopen. Zijn doel was de kunst toegankelijker te maken. Daarom ook maakte hij zijn schilderijen op de muren, in de metrostations. Net zoals de twee andere kunstschilders van Forces murales wilde hij de kunst naar de straat brengen.

Claire Somville. Roger Somville wilde kunst binnen ieders bereik brengen. Hij wilde een verbinding tot stand brengen tussen architectuur en sierkunsten en naar de mensen toegaan. Zo herinnerde hij bijvoorbeeld de overheid aan het bestaan van de wet Masereel (in deze wet uit 1947 staat dat kunstwerken tentoongesteld moeten worden in alle openbare gebouwen, n.v.d.r.) om er zeker van te zijn dat kunst overal aanwezig is.

Philippe Deltour. Wat mijn vader betreft, kan je wel zeggen dat zijn engagement onlosmakelijk verbonden is met zijn kunst. Hij heeft zich altijd laten leiden door zijn overtuiging. Zijn visie op kunst kwam ook tot uiting in zijn relatie tot de kunstmarkt. Zo weigerde hij bijvoorbeeld te exposeren in kunstgalerijen. Hij stelde liever tentoon in de achterafzaaltjes van cafés. En vooral, hij hield ervan met de mensen te praten en hun zijn schilderwerk uit te leggen.

Hebben jullie vaders hun artistiek en politiek engagement ook met jullie gedeeld?

Claire Somville. Vader vertelde veel, bijvoorbeeld over zijn verhouding met het ministerie van Cultuur, zijn gevecht om het artiestenstatuut te verbeteren. Hij raadde ons boeken aan om te lezen en hij praatte voluit over zijn engagement. Wat ik daar vandaag nog van overhoud, is de overtuiging dat cultuur van wezenlijk belang is, dat mensen door de cultuur hun lot in eigen handen kunnen nemen en dat de ontmoeting met de ander daarbij primeert.

Marc Somville. Er waren altijd veel mensen bij ons in huis. Je kon daar mensen uit de artistieke en de politieke wereld ontmoeten. Ik kan wel zeggen dat ik sterk beïnvloed ben door mijn vader, maar ook door mijn moeder. Zij was pottenbakster, een bekende ceramiste. Meer op de achtergrond deelde ze sterk zijn engagement.

Paul Dubrunfaut. Ik heb van mijn vader de overtuiging meegekregen dat het belangrijk is je te engageren, je te verzetten, en dat het verzet verschillende vormen kan aannemen. De gedachte dat zoveel jonge mensen op ManiFiesta de werken zullen zien van het Collectief Forces murales verheugt mij. En dat ze misschien een nieuwe vorm van engagement zullen ontdekken.

De tentoonstelling wordt georganiseerd met de medewerking van de families Somville, Dubrunfaut en Deltour en met AMSAB-ISG (Instituut voor Sociale Geschiedenis) en het IHOES (Institut d’histoire ouvrière économique et sociale ASBL).

FORCES MURALES: KUNST DIE MANIFESTEERT

In 1947 beslissen drie jonge Belgische kunstenaars, Louis Deltour (1927-1998), Edmond Dubrunfaut (1920-2007) en Roger Somville (1923-2014), hun krachten te bundelen en samen een geëngageerd kunstcollectief op te richten: “Forces murales”. Hun leidmotief: Kunst voor iedereen, kunst van het volk, die vertelt over hun strijd, hun vreugdes en hun verdriet dankzij het muralisme of de muurschilderkunst en de monumentale kunst.

Na de ontbinding van Forces murales in 1959 zullen Deltour, Dubrunfaut en Somville niet verzaken aan hun overtuiging. Ze vervolgen elk hun eigen weg in een lange artistieke carrière, tot op het einde gekenmerkt door hun politiek engagement.

Caliban Ramirez, een hedendaags geëngageerd kunstenaar

Caliban Ramirez, oud-leerling van Roger Somville en erfgenaam van de monumentale schilderkunst, is geboren in Chili en woont al jaren in België. Als aanhanger van street art, van het collectieve experiment en van de volksopvoeding bestaan er voor hem geen grenzen en maakte hij in verschillende steden allerlei vergankelijke muurfresco’s.

Tijdens de twee dagen van ManiFiesta zullen Caliban Ramirez en drie andere artiesten rond het thema verzet een reuzengroot fresco schilderen. Zo zullen de festivalgangers op de voet de realisatie van een monumentaal kunstwerk kunnen volgen.

Praktisch:

De tentoonstelling Verzet vindt plaats van 8 september tot 1 oktober 2017 in het Staf Versluyscentrum in Bredene, op de site van ManiFiesta.

Gedurende de hele duur van het festival zal de tentoonstelling toegankelijk zijn. Er zullen verschillende monumentale werken van Forces murales worden opgezet. Verzet brengt ook een overzicht van de 12 tekeningen die Dubrunfaut heeft gewijd aan de revolutionaire Russische dichter Bloch. Verder ook de werken van Somville en van Deltour rond het thema verzet, revolutie en de arbeidersklasse.

Voor en na ManiFiesta is de tentoonstelling Verzet te bezichtigen tijdens de openingsuren van het Staf Versluyscentrum.

La Résistance / Het Verzet